در عصر حاضر ، عصر تلفیق زندگی، تکنولوژی و دیجیتال ، مخاطبان نقش اساسی در صنعت رسانهها و پلتفرمهای دیجیتال ایفا میکنند. با پیشرفت فناوری و افزایش استفاده از خدمات دیجیتال و صوتی-تصویری، انتظارات مخاطبان نیز بیشتر شده است. این انتظارات از چند منظر قابل بررسی هستند. مخاطبان به دنبال محتوای باکیفیت، تنوع در موضوعات ، فرمتها ، دسترسی آسان و سریع به محتواها و مهمتر از همه محتوای سالم هستند و برای این مهم که امروز در سبد خانوار قرار گرفته است با رضایت هزینه می کنند .
همچنین، شخصیسازی تجربیات و تطابق محتوا با نیازها و علایق فردی آنها اهمیت ویژهای یافته است. علاوه بر این، مخاطبان از رسانهها و پلتفرمها توقع دارند تا از فناوریهای نوین استفاده کرده و تجربه کاربری بهتری ارائه دهند. در نهایت، سیاستهای حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات نیز از دیگر انتظارات مهم مخاطبان به شمار میآید، زیرا آنها به دنبال اعتمادسازی و اطمینان از صحت و سلامت اطلاعات شخصی خود هستند. بنابراین، کار رسانهها و پلتفرمها نه تنها سخت تر شده بلکه با توجه به این انتظارات باید استراتژیهای موثری را برای جذب و نگهداشت مخاطبان هدف تدوین و اجرا کنند.
فرهنگ مطالبهگری فرهنگی در بین مخاطبان رسانهها به عنوان پدیدهای نوین و حائز اهمیت محسوب میشود که با گسترش و توسعه رسانههای مختلف، نقشی اساسی در شکلدهی به سیاستهای رسانهای و همچنین تقویت تولید محتوای مسئولانه و متعهدانه دارد. این پدیده نه تنها تعاملات جدیدی بین مصرفکنندگان محتوا و تولیدکنندگان در حوزه رسانه به وجود آورده، بلکه بر فرآیندهای فرهنگی عمومی هم اثرات بیسابقهای داشته است.
یکی از ابعاد کلیدی در مطالبهگری فرهنگی، تأکید بر مسئولیتپذیری و اعتبار مطالب منتشرشده توسط رسانههاست. مخاطبان امروزی، با دسترسی گسترده به منابع مختلف، نسبت به گذشته آگاهی بیشتری دارند و از رسانهها انتظار دارند با ارائه اطلاعات دقیق و منابع معتبر به ارتقای دانش عمومی کمک کنند. این انتظارات، رسانهها را ناگزیر به رعایت استانداردهایی میکند که تضمینکننده صحت، دقت و شفافیت در اطلاعات باشند.
به علاوه، مخاطبان رسانهها را به عنوان ابزاری برای ترویج و تقویت ارزشهای فرهنگی جامعه میپندارند. از طریق فرهنگ مطالبهگری، بسیاری از مخاطبان تلاش میکنند رسانهها محتوایی ارائه دهند که نماینده واقعیتری از تنوع فرهنگی باشد و مسائل و دغدغههای گروههای اجتماعی مختلف را منعکس نماید. این امر به گفتوگوهای سازنده و تبادلهای فرهنگی غنیتر منجر میشود.
جنبه دیگری از مطالبهگری فرهنگی، تشویق به پذیرش تنوع و مقابله با کلیشههای رسانهای است. مخاطبان به دنبال محتوایی هستند که فراتر از قالبهای تکراری و کلیشهای باشد و تجربیات و دیدگاههای متنوعتری از جامعه را نمایش دهد. این خواسته، چالشی برای رسانهها محسوب میشود زیرا باید حساسیت و توجه بیشتری به محتوای خود اعمال کنند تا به صورت فعال به تنوع و گوناگونی بپردازند و اما نکته مهم تر توجه به فرهنگ و ارزشهای جامعه یکی از مهمترین مطالبات مخاطبان است. فرهنگ یک جامعه، بنیان هویتی و اجتماعی آن جامعه را تشکیل میدهد و ارزشها، باورها و رفتارهای افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. رسانهها باید محتوایی را ارائه دهند که ضمن احترام به فرهنگ و اعتقادات جامعه، به ارتقاء سطح فرهنگی و علمی جامعه نیز کمک کند. این موضوع از اهمیت ویژهای برخوردار است چرا که رسانهها از ابزارهای مهم فرهنگسازی و هدایت افکار عمومی محسوب میشوند. علاوه بر این، رسانهها با توانایی خود در انتقال سریع اطلاعات و برقراری ارتباط با گستره وسیعی از مخاطبان، میتوانند نقش بسزایی در افزایش آگاهی عمومی و تقویت همبستگی اجتماعی ایفا کنند. بهرهگیری از رسانهها بهعنوان وسیلهای برای آموزش و ترویج فرهنگ عمومی، میتواند منجر به پرورش نسلهایی با فهم عمیقتر از فرهنگ کشور خود و جهان گردد. این امر نه تنها میتواند به غنای فرهنگی جامعه بیفزاید، بلکه میتواند به پیشرفت در حوزههای مختلف علمی، اقتصادی و اجتماعی نیز کمک نماید. در نهایت، اهمیت همگرایی میان رسانهها و ارزشهای فرهنگی بهوضوح در رشد و توسعه پایدار جوامع دیده میشود.
در مجموع، رسانههای صوت و تصویر فراگیر در ایران باید با توجه به این مطالبات و نیازهای مخاطبان حرکت کنند تا بتوانند جایگاه خود را به عنوان ابزارهای مؤثر در توسعه فرهنگی و اجتماعی حفظ کنند.( احترام به مخاطب و ارائه محتوای با کیفیت، کلید موفقیت رسانهها در دنیای پر رقابت امروز است.)
در نهایت، فرهنگ مطالبهگری فرهنگی را میتوان یک فراخوان برای رسانهها دانست که بیش از پیش به انتظارات و نیازهای مخاطبان توجه نموده و تلاش کنند تا محتوایی مسئولانه و معنادار تولید کنند. این روند نه تنها به بهبود کیفیت محتوای رسانهای منجر میشود، بلکه احساسی از شنیدهشدن صدای مصرفکنندگان محتوا به وجود میآورد و آنان را در شکلدهی به گفتارهای عمومی و فرهنگی دخیل میسازد.
نقش تنظیمگران رسانهای در حمایت از مطالبهگری فرهنگی از رسانهها
رسانهها به عنوان حاملان اصلی اطلاعات و فرهنگ نقش مهمی را در جوامع ایفا میکنند. اما در این میان، نیاز به یک سیستم نظارتی قوی و کارآمد برای تنظیم عملکرد رسانهها و حمایت از مطالبهگری فرهنگی جامعه بیش از پیش احساس میشود. تنظیمگران رسانهای با دخالت موثر در این فرآیند، مسئولیت ارتقاء کیفیت محتوا و حفاظت از ارزشهای فرهنگی جوامع را بردوش دارند.
نخستین وظیفه تنظیمگران رسانهای، ارزیابی و نظارت بر محتوا و نحوه فعالیت رسانهها است. این ارزیابیها باید به گونهای انجام شوند که بتوانند تعادل میان آزادی بیان و رعایت استانداردهای اخلاقی و فرهنگی را برقرار کنند. چنین نظارتهایی تضمین میکنند که رسانهها نه تنها اطلاعات صحیح و بیطرفانهای ارائه دهند، بلکه از ترویج ارزشهای فرهنگی جوامع محلی خود نیز غافل نشوند.
تنظیمگران رسانهای همچنین نقش کلیدی در تبیین استانداردها و راهکارهای افزایش کیفیت مواد رسانهای دارند. با تدوین دستورالعملها و قوانین مشخص، این تنظیمگران میتوانند از تولید محتوای نامناسب و یا مغرضانه توسط رسانهها جلوگیری کنند. این امر به مخاطبان اجازه میدهد تا با خیال آسودهتری به مصرف محصولات رسانهای بپردازند و به محتوایی دسترسی داشته باشند که ارزشهای فرهنگی و اجتماعی آنها را بازتاب میدهد.
به علاوه، تنظیمگران رسانهای باید به عنوان حامیان اصلی مطالبهگری فرهنگی از رسانهها عمل کنند. این مطالبهگری شامل ترغیب رسانهها به پوشش موضوعات فرهنگی متنوع، ارتقاء آگاهی عمومی و تقویت درک و همزیستی فرهنگی میان اقوام و گروههای مختلف است. از این طریق، نه تنها به حفظ هویت فرهنگی جامعه کمک میشود، بلکه امکان گفتگوی فرهنگی غنی و تبادل نظرات و اندیشهها میان مخاطبان فراهم میآید.
در نهایت، بستر ارتباطی میان رسانهها و تنظیمگران باید به شکلی طراحی شود که تبادل اطلاعات و همکاریهای سازنده میان این دو نهاد را تسهیل کند. این تعاملات میتواند به بهبود کیفیت محتوای رسانهای و افزایش تنوع و غنای فرهنگی در جامعه کمک شایانی کند.
با توجه به مطالب ارائه شده می توان بیان داشت نقش تنظیمگران رسانهای در حمایت از مطالبهگری فرهنگی از رسانهها، نقشی حیاتی و موثر است که با ایجاد تعادل میان آزادی رسانهها و نیازهای فرهنگی جوامع، به ترویج ارزشهای اصیل و بهبود کیفیت زندگی فرهنگی کمک میکند.
صدیقه غریبی
کارشناس مسائل اجتماعی فرهنگی و رسانه
